Liturgie preek ochtenddienst over Spreuken 3,11-12 (transscript)
-GKv Loppersum-Westeremden, 24-11-2013
Komen tot de Here
Oproep om de Here te aanbidden, Psalm 105
Stil gebed
Votum/zegengroet
Aanbidding:
-Psalm 108,1-2 ‘Mijn hart is Heer, in U gerust’
-Opw 194 ‘U maakt ons een’
Wet van God
Gebed om verlichting met de Heilige Geest
Luisteren naar de Here
Zingen voorafgaand aan Bijbellezing, Psalm 111,6 ”t Begin van ware wijsheid’
Kinderen van de basisschoolgroepen 3-4.5-7 naar de KBC
Bijbellezing(en), zie onder
Verkondiging, thema, zie onder, gebed
Tussenzang Psalm 112,1 ‘God zij geloofd en hoog geprezen’
Amenzang Psalm 112,2-3 ‘Zijn goede naam wordt nooit te schande’
Geven aan de Here
Dank- en voorbedegebed
Aankondiging overige mededelingen en bestemming collecte
Inzameling gaven
Gaan onder de zegen van de Here
Zingen E&R 361 ‘Breng dank aan de Eeuwige’
Zegen
Leesgedeelte(n): Spreuken 3,1-12 en Hebr 12,3-11
Tekst: Spr 3,11-12
Preekthema: ‘God belooft dat Hij je zal berispen!’
We hebben vanochtend deze belofte voor ons: ‘God belooft te berispen omdat Hij liefheeft’ – en dat is een pijnlijke tekst.
Het gaat ook over pijn, het gaat erom dat God pijn gebruikt om je te corrigeren.
Thema: ‘Gods belooft dat Hij je zal berispen!’
- Wat betekent het dat de Here berispt?, vers 11.
- Wie berispt God?, vers 12.
- Wat is het doel van Gods berisping?, vers 12.
- Hoe geloof je in deze belofte?
- Wat betekent het dat de Here berispt?, vers 11.
Als je naar het boek Spreuken gaat, moet je net als bij de andere boeken van de Bijbel weten wat het doel is van dit boek, en het antwoord op die vraag vind je in hfdst 1,2-4: het boek Spreuken is geschreven om wijs te worden: te leren verstandige keuzes te maken.
Wijs worden is met een stel ervaringen op zak, proberen in het vervolg betere keuzes te maken.
Het is leren van je fouten, het is leren wat goed voor je is, het is steeds meer leren om op een verstandige manier door het leven te komen.
Dat is het doel van het boek, dat zie je staan in vers 4: ‘de spreuken vormen het ongeoefende verstand en geven de jeugd kennis en bezonnenheid’.
En je ziet in het 5e vers dat het tijd kost, dat er tijd overheen gaat om wijs en nog wijzer te worden: ‘Laat wie wijs is goed naar deze spreuken luisteren en nog wijzer worden’.
Het boek Spreuken heeft dus als doel jonge en oude mensen wijsheid te geven, en de reden is: we hebben wijsheid nodig.
Wij zijn van onszelf niet wijs, en we hebben het nodig onderwezen te worden, om bijgestuurd te worden.
We hebben Spreuken 3 gelezen, en de eerste vraag die we hebben is: wat betekent het dat de Here God ons berispt?
We zien staan in vers 11: ‘Mijn zoon, een berisping van de Heer mag je nooit terzijde schuiven’.
Het woord wat hier staat voor berispen is het woord pijn, en dan staat er dus: ‘mijn zoon, als de Heer pijn in je leven brengt, mag je dat nooit terzijde schuiven’.
Hier staat niet dat de Here God ons afstraft, of dat Hij gemeen is, dat de Here God zijn woede koelt, alsof we dat dan gelaten ons heen moeten laten komen, nee, als het woord berisping hier gebruikt wordt, dan staat er pijn tot heil van die persoon, pijn die voor je eigen bestwil is.
In de laatste zin van 11 en de eerste van 12 wordt het woord straf gebruik, en ik kan me voorstellen dat je vraagt: is het nou wel of niet straf?
Een voorbeeld, als ouder merk je dat je kind iets gestolen heeft uit de winkel, wat doe je dan?, dan zet je het kind op de gang, dan straf je het flink, en waarom?, omdat je niet wilt dat het een dief wordt.
Je wilt niet dat het kind doorgaat op die weg van iets stelen – het zou belachelijk zijn als je als ouder je kind zou aanmoedigen.
Nee, je straft het omdat je beseft: als je nu geen grens trekt, steelt het de volgende keer weer.
Je brengt pijn in het leven van het kind en dat is maar goed ook, om ervoor te zorgen dat het van kwaad tot erger gaat.
Het is dus geen afstraffing, het is niet bot je woede koelen, het is niet blind slaan, het is heel bewust bestraffen zodat het kind van z’n fouten leert.
Twee bijbelteksten om die het duidelijk maken: in Hosea 6,1 staat: ‘Kom, laten wij teruggaan naar de HEER! Hij heeft ons verscheurd, hij zal ons genezen; de hand die sloeg, zal ons verbinden’.
In Hebr 12,11 lazen we: ‘Een vermaning lijkt op het moment zelf geen vreugde te brengen, slechts verdriet, maar op den duur plukt wie erdoor gevormd is er de vruchten van: een leven in vrede en gerechtigheid’.
2. Wie berispt God?, wat we voor ons hebben is een belofte, maar als je de woorden zo ziet lijkt het geen belofte.
Maar we hebben al gezien dat het geen bestraffing is, maar nu gaan we zien wie de Here God bestraft – dat leert ons beter te begrijpen dat Spr 3,11-12 een belofte is.
Het antwoord zie je staan in vers 12: ‘want de Heer straft wie Hij liefheeft, zoals een vader zijn zoon liefheeft’.
In het boek Spreuken gaat het om wijsheid, het gaat erom dat je een wijs mens wordt, dat je wijsheid leert en van je fouten leert.
Wat hier staat is een geweldige belofte, hier staat dat wanneer je een verkeerde keuze maakt, dat de Here God je daarin niet loslaat.
Nee, dan bestraft Hij je en dan roept de Here je tot de orde, zodat je in gaat zien dat je verkeerd zat, zodat je de volgende keer een andere keuzes zult maken.
Moet je eens over nadenken, zie je hoe mooi dat is?, want stel dat de Here God ver weg in de hemel niks meemaakt van ons, dan laat Hij ons aanmodderen.
Maar wat leren we hier?, de Here God is niet ver weg in de hemel, alsof Hij genoeg heeft aan Zichzelf, nee, de Here God is op ons betrokken zoals een vader op zijn zoon.
Hij is (vers 12) als een vader die zijn zoon liefheeft, en wat wil een vader?, die vader wil niet liever dan dat zijn zoon goed terechtkomt.
Alleen, hoe komt die zoon goed terecht?, gaat dat vanzelf?, wordt je vanzelf een wijs mens?
Nee, wat je hier in Spr 3,11-12 ziet is dat dat niet automatisch gaat, want de vraag is: hoe reageer je op een bestraffing?
Als je positief reageert en het accepteert, reageer je wijs en verstandig, maar als je een bestraffing van de Here afwijst, ben je dom bezig, word je een dwaas.
Kijk maar in vers 12, daar staat hoe je niet moet reageren, ‘een berisping van de Heer mag je nooit terzijde schuiven’.
En hoe moet je nog meer niet reageren?, ‘dat je een berisping van de Heer met afschuw ondergaat’, dat je er verontwaardigd op reageert.
Hoe moet je wel reageren?, dat staat in vers 5, met vertrouwen: ‘vertrouw op de Heer met heel je hart’.
Dus wat zien we hier in Spr 3?, de Here God berispt hen die Hij liefheeft omdat Hij van ze houdt.
De Here Jezus zegt in Joh 10, ‘ik ben de Goede Herder’, een schaap kan weglopen of de weg kwijt raken, maar de belofte van de Goede Herder is dat Hij de gevaren kent, en ervoor zorgt dat een schaap op tijd weer op het goede pad komt.
Maar nu nog iets scherper, dit belooft de Here aan diegene ‘die Hij liefheeft’, vers 12, wat doet de Here God met diegene die zich van Hem afkeren?
In Romeinen 1 staat dat de Here God hen die zich van Hem afkeren, ‘overgeeft aan hun verlangens’, Romeinen 1,24, en daar zie je dat het een straf is.
De straf is dat de Here God hen geeft wat ze heel graag willen, de Bijbel zegt: het ergste wat je kan overkomen is dat je krijgt wat je zelf wilt.
Hier zien we dus hoe scherp dit is, als je in je leven altijd doen wat je vanuit jezelf wilt, dan heb je God niet lief.
Als je altijd je hart volgt, en als je altijd doet wat je hart begeert – dan loop je steeds meer de kans dat God je straft, terwijl het niet voelt als een straf.
Wat is de straf?, de straf is dat God je overgeeft aan je verlangens – dat is het ergste wat je kan overkomen: krijgen wat je zelfgerichte hart wil.
Maar wat is het beste wat je kan overkomen?, dat staat hier in Spr 3,11-12: de Here bestraft wie Hij liefheeft, het beste is dat je NIET krijgt wat je diep in je hart zo graag wilt als je heel egoïstisch bent, want de Here God wil afrekenen met je egoïsme en je een wijs mensen maken.
[tussenzang Psalm 112,1]
3. Wat is het doel van Gods berisping?, wat is het doel dat de Here God voor ogen heeft, Hij straft als een vader, maar wat is het grotere doel dat God voor ogen staat?
Je ziet in Hebr 12,5 dezelfde woorden als in Spr 3,11-12, en dan zie je in vers 11: ‘een vermaning lijkt op het ogenblik zelf geen vreugde te brengen’.
Dat weten de jongeren ook, als je vader of moeder je thuis tot de orde roept: ‘niet zo’n grote mond!, ik wil niet dat je dat tegen je zusje zegt’, dan is dat iets wat je eerst niet leuk vind, en dan staat er in Spreuken 3 en Hebreen 12 dan kan het zijn dat je ertegen verzet.
Maar staat er dan, ‘maar God berispt ons voor onze eigen bestwil, om ons te laten delen in zijn heiligheid.’
Je ziet dat ook in andere Bijbelteksten, met andere woorden, bijv in Hosea 6,1: ‘Kom, laten wij teruggaan naar de HEER! Hij heeft ons verscheurd, hij zal ons genezen; de hand die sloeg, zal ons verbinden.’
Hier wordt een beeld gebruikt, en het kan zijn dat dit een lastig beeld voor je is als je ouders hebt gehad die sloegen en je daar slechte herinneringen aan had.
Maar houd steeds voor ogen dat de Here God de Perfecte Vader is die ons kent, en die met zijn liefdevolle Hand ons slaat en tegelijk ons geneest.
Maar wat staat hier?, degene die door de Here geslagen is, die is gaan inzien dat de Here helemaal gelijk had: ‘laten we teruggaan naar de Here, Hij heeft het goede met ons voor!’
In Spr 15,10: ‘Wie het rechte pad verlaat, wordt zwaar gestraft, wie berispingen verafschuwt, sterft.’
Hier zie je hoe serieus het is, hoe belangrijk het is om je niet te blijven verzetten tegen de vermaningen van de Here, als je berispingen verafschuwt, ‘sterf je’ staat er, als je niet luistert naar wat God zegt in je leven, ga je voor jezelf in plaats van voor Hem leven.
Een heel bekende tekst is Psalm 23,4: ‘Al gaat mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij, uw stok en uw staf, zij geven mij moed.’
De Here God heeft een stok, net zoals een herder een stok heeft om een schaap weer terug te roepen.
En als de Here zijn stof gebruikt, zegt de puritein William Bridge, dan geeft Hij tegelijk een staf om op te leunen.
Wat is God grote doel om ons te berispen?, Hebr 12,10: de Here God wil ons laten delen in zijn heiligheid, wat betekent dat?
Als er iets is wat de Here God belangrijk vindt, dan is dat zijn eigen heiligheid.
Maar wat is het grote probleem?, ik ben, u en jij bent niet heilig, integendeel, jij bent steeds geneigd om te doen wat je zelf wilt in plaats van naar God te luisteren.
Maar de Here God is volmaakt gelukkig met zijn eigen heiligheid, en die heiligheid van God is zo mooi, dat er niets zo belangrijk is, dan dat je dat krijgt, dat je heilig leeft, God wil heiligheid in ons leven leggen omdat dat zo goed voor ons is.
Dat is het doel van Gods berisping, ‘ons laten delen in zijn heiligheid’, al het andere wat erbij komt in ons leven, is bijzaak – het is niet belangrijk of je carriere maakt, of dat je een groot huis hebt, waar de Here naar streeft is om in uw, jouw en mijn leven te leggen is dat je heilig bent, dat je heilig leeft, dat je liefde voor God hebt.
Dat je graag naar Gods geboden leeft omdat die gewoon goed voor je zijn, anders word je leven met anderen of met God een bende.
Wij worden dus in dit leven – die een leerschool is – getraind om heilig te leven.
En om heiligheid in ons leven te leggen, moet de Here ons bestraffen, maak dat eens wat concreter zul je vragen, het voorbeeld van ouders en kinderen hebben we al gehad, een belangrijk middel waarmee God kinderen bestraft is hun ouders, die doen dit namens Hem.
Maar wat is berisping nog meer?, soms krijg je heel wat anders dan waarvoor je bidt, soms gaat het leven zo anders dan je voor ogen had…
Soms kun je je afvragen: ‘waarom overkomt me dit?, ik wil dit niet?’ – en dan
reageren we soms zoals in Spr 3,12: ‘dan ben ik boos en kan ik er niks mee!’
Maar heb je het soms ook dat je denkt, nu begin ik te begrijpen waarom de Here dit deed, ik begin te zien dat het goed voor me was?
Waarom ben je werkeloos, waarom ben je ziek, waarom zijn mijn ouders gescheiden, mijn werk ging zo mooi, waarom moest dat op zo’n vervelende manier eindigen?
Krijg je altijd een antwoord op deze vragen, nee, behalve dit antwoord: ‘de Vader straft wie Hij liefheeft!’, Hij houdt van me!
Weet je, als je er goed over nadenkt, is het krijgen van een berisping supergaaf!
Nee, het voelt niet goed, het voelt verschrikkelijk, het doet zeer, ik snap het niet, maar als ik naar de God kijk die met mij bezig is, dan besef ik dat Hij mijn leven overziet en dan besef ik dat Hij een groter doel voor ogen heeft…
Hij ziet me verkeerde keuzes maken, of dingen doen die uiteindelijk niet goed voor me zullen zijn, dingen die me egoïstisch, trots, hoogmoedig zouden maken, en dan stuurt Hij me bij – en op het moment dat het gebeurt verzet ik me, maar ik weet dat Hij als een Vader van me houdt: Hij houdt van me!
Het laat zien dat Hij me zoveel waard is dat Hij tijd en energie in me steekt, en dat is een teken van liefde.
De Here zorgt ervoor dat erachter kom dat ik zonden doe, en brengt me tot belijdenis van zonde, en dat ik vernieuwd zijn beloften geloof!
Als de Here met je bezig is, dan is dat een teken dat je zijn geliefde kind bent, met wie Hij bezig is om te heiligen!
In Matth 12,20: ‘Het geknakte riet breekt Hij niet af, noch dooft Hij de walmende vlaspit’.
We hebben een vader die ons liefheeft en ons niet vast laat lopen in onze fouten maar die ons te waardevol vindt en ons bijstuurt.
We zijn geen wezen die hun eigen weg moeten gaan, die zich eenzaam moeten voelen omdat ze geen ouder hebben die naar ze omziet.
Nee, we hebben een Vader die ons beter kent dan wij onszelf kennen, en die ons bezig is te vormen in zijn school, zodat we heilig leven.
4. Hoe geloof je in deze belofte?, in Hebr 5,8 staat dat de Here Jezus ‘heeft moeten lijden en zo de gehoorzaamheid geleerd heeft’.
Dit betekent niet dat de Here Jezus van ongehoorzaamheid langzamerhand opgeschoven is naar gehoorzaamheid.
Nee, in het kader van de brief aan de Hebr staat hier dat de Here Jezus getest is, beproefd is en Hij bleek stand te houden.
Maar wat was het meest bijzondere?, de Here Jezus bleef gehoorzamen ook toen de Vader in de hemel Hem steeds meer liet lijden.
Het werd steeds zwaarder, het werd steeds moeilijker, de Here Jezus geloofde voor ons, Jezus geloofde in deze belofte.
‘Laat deze beker aan Mij voorbij gaan, Vadr, maar niet wat Ik wil moet gebeuren, maar wat U wilt!
Hij kan ons door zijn Heilige Geest, op gebed geven wat wij onszelf niet kunnen geven.
Laten we daarom bidden!
Gerwin Pruijssen - plattelandspastor in Drenthe 